تحت چه شرایطی می توان به توافق با ترامپ امیدوار بود؟
رسول سلیمی: معاون راهبردی پزشکیان با حضور در اجلاس داووس سوئیس و مصاحبه با فرید زکریا از مجریان برجسته شبکه سی ان ان، کوشش کرد تبیین واقع گرایانه ای از چرایی شکست توافقات قبلی ایران و امریکا ارائه دهد و کلید حل منازعات دو کشور را مشخص کند. دکتر ظریف با دقت و جزئیات به نقاط اشتراک اسرائیل، گروهک مجاهدین خلق و تندروهای امریکا در انتفاع از منازعه ایران و امریکا در خاورمیانه پرداخت و برای ترامپ روشن کرد، چگونه تحت تاثیر یک نقشه حساب شده با خروج از برجام، پازل تندروها را در سودجویی از مناقشه ایران و امریکا فراهم آورده است.
ظریف در تبیین تاثیر ارائه اطلاعات گمراه کننده و هدفمند به ترامپ، به فرید زکریا می گوید:
«جان بولتون در فوریه ۲۰۱۷ به فرانسه سفر کرد. او در سال ۲۰۱۶ گزارشی درباره نحوه خروج ترامپ از برجام نوشته بود. او از منافقین حدود ۴۰ هزار دلار رشوه دریافت کرده بود. بولتون در سخنرانی خود در اجلاس منافقین گفت که سال دیگر (۲۰۱۸) در تهران جشن خواهیم گرففت و ماه آوریل به مشاور امنیت ملی ترامپ تبدیل شد. پامپئو ۲ روز پس از تأیید صلاحیت خود به‌عنوان وزیر امور خارجه ترامپ به اسرائیل سفر کرد و از نتانیاهو خواست تا نمایشی تصنعی درباره اسناد محرمانه سرقت رفته از ایران ایجاد کند. ترامپ هشتم می از برجام خارج شد. وقتی به این تحولات نگاه می‌کنید و با رهبران کشورها صحبت می‌کنید متوجه می‌شوید که آن‌ها ترامپ را متقاعد کرده بودند که ایران در حال سقوط است و خروج ناگهانی از برجام، میخ آخر در تابوت ایران خواهد بود. در مرحله دوم، اسناد ادعایی به نمایش گذاشته شده توسط نتانیاهو باعث شد تا حمایت جهانی از آمریکا برای خروج از برجام شکل بگیرد. هر ۲ نکته، حاکی از برداشت‌های غلط مشاورین ترامپ است نه شخص ترامپ!»
به عبارت دیگر اگر ترامپ را با توجه به سیاست های اعلامی او مبنی بر کاهش پیروی از اقدامات هزینه زدا از امریکا بشناسیم که در کارزارهای انتخاباتی او نیز برجسته بود، ترامپ شخصا نمی تواند از مناقشه ای بین ایران و امریکا دفاع کند که برای امریکا در خاورمیانه هزینه افزایی کند. در چنین چارچوبی ترامپ به عنوان یک بازیگر واقع بین، همانگونه که در مراسم تحلیف از عدم به کارگیری تندروهایی همچون جان بولتن در کابینه دوم خود خبر داد، این چشم انداز را روش کرد که قصد ندارد همچون دور نخست ریاست جمهوری، بازیچه منافع نتانیاهو در خاورمیانه شود.
از این رو می توان با درنظر گرفتن تحلیل دکتر ظریف، مسئله ساخت سلاح هسته ای از سوی ایران یا طرح مسئله ترور و کشتن ترامپ یا اثرگذاری تحریم ها بر توان نظامی جمهوری اسلامی را شامل اطلاعات گمراه کننده ای دانست که بر خلاف سیاست های رسمی جمهوری اسلامی و بعضا با استناد به اخبار جعلی پروپاگاندای تندروهای داخل ایران، در تحلیل مشاوران کاخ سفید برجسته می شود. چه آنکه ظریف در این مصاحبه به درستی تاکید می کند:« (ترامپ) تحریم‌های سنگینی علیه ایران اعمال کرده است. او باید بداند که اقشار ضعیف در ایران درحال زجر کشیدن بابت تحریم‌های او هستند»
در چنین چارچوبی با درک منافع راست گرایان در اسرائیل به عنوان دلیل چرایی استمرار مناقشات امریکا و ایران در خاورمیانه، می توان به چشم اندازی از رفع تنش احتمالی میان ایران و امریکا از مسیر کنترل اسرائیل و شناسایی کشور فلسطین اندیشید. موضوعی که معاون راهبردی رئیس جمهور از جنبه ای دیگر به نقش منازعه اسرائیل و حماس در روابط ایران و امریکا پرداخت و گفت :
«آن‌ها (اعضای محور مقاومت) هرگز از ایران یا دستورات آن پیروی نکرده‌اند. ما از هفتم اکتبر اطلاعی نداشتیم، ما نیز شوکه شدیم، زیرا قرار بود با آمریکایی‌ها درباره برجام در نهم اکتبر دیدار داشته باشیم که به‌خاطر عملیات طوفان‌الاقصی، دیداری صورت نگرفت.»
ظریف در این نشست کوشش کرد تببین روش شناسی از چگونگی بازیگری اسرائیل و سودجویی این کشور در میانه منازعه ایران و امریکا داشته باشد. به نظر او اسرائیل از رهگذر دغدغه های امریکایی ها برای تامین «امنیت» اسرائیل سالهاست سیاست «امنیتی سازی» خاورمیانه را دنبال می کند تا همواره مسائلی که از رهگذر اقدامات سازمان های بین المللی همچون سازمان ملل قابل حل شدن است، بدون راه حل باقی بماند.
این در حالی است که از نگاه معاون راهبردی رئیس جمهور، تغییر نگاه امریکا به ایران و عبور از دیدگاه های تاریخی درباره ایرانی ها به تحولات سالهای اخیر اشاره می کند و تاکید می کند «به‌خاطر تاریخ ایران، همواره به کشورهای خارجی به چشم یک تهدید نگاه کردیم و در دهه‌های اخیر نشان دادیم که طعمه بقیه نخواهیم شد. در گذشته طعمه ساده‌ای بودیم، انگلیس‌ها، روس‌ها کشور را اشغال کرده بودند و پس از جنگ جهانی دوم، یک قحطی تحمیل کرده بودند، اما دیگر کشورها ایران را کشوری ضعیف نمی‌دانند.»
کارشناسان روابط بین الملل معتقدند در صورت پیروی ترامپ از استراتژی طرح ریزی شده در کارزارهای انتخاباتیش مبنی بر کاهش هزینه های امریکا در سیاست خارجی امریکا، می توان به چارچوبی از حل مسئله ایران و امریکا اندیشید که چهار ضلعی مسئله فلسطین و اسرائیل، مسئله هسته ای، تحریم های امریکا علیه ایران و تنظیم مناسبات ایران و امریکا را متاثر از واقع بینی امریکا درباره ایران به مثابه قدرتی منطقه ای در بر گیرد. چرا که هر گونه تلاش امریکا خارج از این مربع، استمرار الگوهای گذشته و عدم حل مسئله در خاورمیانه و افزایش هزینه های امریکا را به دنبال خواهد داشت.
۲۱۳۳۱۵
